Reprezentacja jednoosobowej spółki z o.o. w organizacji – czy jedyny wspólnik może działać za spółkę?

Założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w formie jednoosobowej to popularne rozwiązanie wśród przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w Polsce. Warto jednak pamiętać, że na etapie „w organizacji” spółka podlega szczególnym ograniczeniom, zwłaszcza w zakresie reprezentacji.

Najwięcej wątpliwości budzi pytanie: czy jedyny wspólnik może samodzielnie reprezentować spółkę z o.o. w organizacji? Odpowiedź na to pytanie wynika wprost z Kodeksu spółek handlowych i ma istotne konsekwencje praktyczne.

Powstanie spółki z o.o. w organizacji i jej reprezentacja

Art. 161 § 1 KSH stanowi, że z chwilą zawarcia umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powstaje spółka w organizacji.

Zgodnie z § 2, spółka ta jest reprezentowana przez zarząd albo przez pełnomocnika powołanego jednomyślną uchwałą wspólników.

Zakaz reprezentacji przez jedynego wspólnika

Art. 162 KSH wprowadza ograniczenie dla spółki jednoosobowej w organizacji – jedyny wspólnik nie ma prawa jej reprezentowania. Wyjątkiem jest jedynie dokonanie zgłoszenia spółki do sądu rejestrowego.

W konsekwencji czynność prawna dokonana przez jedynego wspólnika w imieniu spółki w organizacji jest sprzeczna z ustawą i podlega sankcji nieważności na podstawie art. 58 KC.

Reprezentacja przy zarządzie wieloosobowym

W świetle art. 205 § 1 KSH, stosowanego odpowiednio do spółki w organizacji (art. 161 § 3 KSH), jeżeli zarząd jest wieloosobowy, sposób reprezentacji określa umowa spółki.

Gdy brak odpowiednich postanowień, wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem.

Jak skutecznie reprezentować jednoosobową spółkę z o.o. w organizacji?

Do czasu wpisu spółki do rejestru, jedyny wspólnik nie może jej reprezentować – ani jako wspólnik, ani jako członek zarządu, ani jako pełnomocnik.

Na zasadach ogólnych możliwe jest ustanawianie prokurentów i pełnomocników, jednak funkcji tej nie może pełnić jedyny wspólnik.

W praktyce oznacza to, że:

• jeśli zarząd jest dwuosobowy i wymagana jest reprezentacja łączna, spółka może być reprezentowana wyłącznie przez dwóch członków zarządu działających wspólnie,
• w przypadku braku możliwości takiej reprezentacji pozostaje powołanie pełnomocnika zgodnie z art. 161 § 2 KSH.

Podsumowanie

Etap funkcjonowania spółki z o.o. w organizacji ma charakter przejściowy, ale wiąże się z istotnymi ograniczeniami prawnymi.

Jednym z nich jest brak możliwości reprezentowania spółki przez jedynego wspólnika – nawet jeśli został on powołany do zarządu.

Z tego względu w praktyce kluczowe znaczenie ma powołanie odpowiedniego zarządu lub pełnomocnika, który będzie mógł skutecznie podejmować czynności prawne w imieniu spółki.

Niedochowanie tych zasad prowadzi do nieważności czynności prawnych i może poważnie utrudnić rozpoczęcie działalności. Dlatego już na etapie zakładania jednoosobowej spółki z o.o. warto zadbać o prawidłową strukturę reprezentacji i unikać ryzyka naruszenia art. 162 KSH.